Karnozyna po raz pierwszy została wyizolowana i opisana w 1900 roku przez rosyjskiego badacza V. Gulewicza. Jest dwupeptydem syntetyzowanym z L-histydyny i β-alaniny. Premierowo pojawiła się w sprzedaży ok. 10–12 lat temu w postaci: suplementów, kropli do oczu, kremów, a głównie jako eliksir młodości. Od tego czasu opublikowano na jej temat dużo badań, a pozytywne właściwości tego związku są znaczące. Karnozyna jest opisywana jako substancja zapobiegająca starzeniu się i hamująca mechanizm skracania telomerowych odcinków DNA. 

Ogólnie zaleca się długoterminową suplementację karnozyną, aby osiągnąć efekt antystarzeniowy. Karnozyna chroni białka komórkowe, działa jako przeciwutleniacz w procesach związanych ze starzeniem. W jednym z badań wykazano, że karnozyna zwiększa produkcję wimentyny, a ona odgrywa ważną rolę w eliminacji utlenionego białka, które przyczynia się do starzenia.

Karnozyna odżywia też komórki – jej poziom zmniejsza się z wiekiem. Komórki, którym podano karnozynę, funkcjonują i wyglądają młodziej.

Karnozyna zwiększa poziomy kortyzonu, co wpływa na 3–4 krotnie zwiększoną dlugość życia fibroblastów w tkance łącznej. Powoduje odmłodzenie mitochondriów komórkowych na wyższym poziomie niż u przeciętnie zdrowych osób.

Karnozyna po podaniu doustnym wchłania się głównie z jelita cienkiego. Jest ona obecna w ośrodkowym układzie nerwowym – głównie w komórkach gleju i neuronach węchowych – oraz w nerkach i mięśniach szkieletowych. Wykazuje działanie antyoksydacyjne: unieczynnia rodniki nadtlenkowe i hydroksylowe, hamuje utlenianie lipidów.

Stężenie karnozyny w tkankach w dużym stopniu zależy od diety. Niedobór histydyny w pożywieniu zmniejsza ilość karnozyny w mięśniach. Dieta bogata w histydynę oraz suplementacja wysokimi dawkami karnozyny jej stężenie w tkankach zwiększa.

U osób dializowanych podawanie karnozyny z witaminą E zmniejsza stres oksydacyjny i chroni przed chorobami sercowo-naczyniowymi.

Związek ten zapobiega także mutacjom i nowotworzeniu (zależnie od dawki). Karnozyna wykazuje więc właściwości hamowania wzrostu komórek nowotworowych.

Komórki nowotworowe nawet w obecności tlenu metabolizują glukozę głównie w procesie fermentacji mleczanowej, do minimum ograniczając fosforylację oksydacyjną. Karnozyna powoduje wydalanie pośrednich produktów glikolizy (fosforanu glicerolu i fosforanu dihydroksyacetonu), tzw efekt Warburga, a tym samym zmniejsza w nich wytwarzanie ATP. Karnozyna ogranicza też uszkodzenia DNA, które mogą powodować przekształcenie się zdrowych komórek w nowotworowe. Hamuje także wzrost nowotworu i zapobiega przerzutom w zdrowej tkance. Obniża poziomy ATP w tkankach nowotworowych, pozbawiając je energii potrzebnej do rozwoju.

Karnozyna była też w stanie powstrzymać rozprzestrzenianie się raka wątroby. Ważną właściwością jest to, że poprzez redukcję stresu oksydacyjnego w mitochondriach, spowalnia starzenie się komórek, które mogą doprowadzić do raka jajników. Komórki nowotworowe w obecności karnozyny wykazały mniejszą zdolność do namnażania się i szybciej umierały.

Zmniejsza też aktywność glikolityczną komórek, która potrzebna jest do zapewnienia prawidłowego metabolizmu intensywnie mnożącym się komórkom. Jest naturalnym supresorem.

Poza tym karnozyna zmniejsza uszkodzenie oksydacyjne w neuronach węchowych. Chroni je poprzez chelatację toksycznych metali. Karnozyna może zapobiegać chorobom neurodegeneracyjnym, takim jak choroba Parkinsona.

Karnozyna potencjalnie stanowi lek w leczeniu choroby Alzheimera. Zmniejsza ona zwyrodnienie i obumieranie neuronów związane z powstawaniem blaszki beta-amyloidowej. Neurotoksycznoś

beta-amyloidu oraz tworzenie się złogów potęgują metale – cynk i miedź. Karnozyna wykazuje właściwości chelatujące jony metali (żelaza, miedzi, cynku i kobaltu). Wiążąc jony cynku i miedzi zmniejsza ich toksyczność, w związku z tym może nawet dojść do rozpadu złogów.

Związek, o którym mowa, ma też korzystne działanie w autyzmie u dzieci (dawka: przez 8 tygodni po 800 mg/doba) Mechanizm działania karnozyny nie jest do końca poznany, ale przypuszczalnie poprawia ona funkcjonowanie układu nerwowego w płatach skroniowych i czołowych kory mózgu.

Usprawnia także kurczliwość mięśnia sercowego, zmniejsza napięcie naczyniowe poprzez regulowanie stężenia wapnia. Karnozyna chroni serce przed uszkodzeniem w warunkach niedokrwienia.

Polepsza funkcje nerek poprzez obniżenie w nich poziomu oksydantów oraz produktów glikacji.

Według wielu badaczy jest naturalnym inhibitorem enzymu konwertazy angiotensyny, dzięki czemu reguluje ciśnienie tętnicze.
Jej działanie hipotensyjne zależy od podanej dawki.

Karnozyna chroni też wątrobę przed zwłóknieniem, marskością, a mózg – przed uszkodzeniem. Jej zażywanie jest bardzo przydatne przy bulimii, anoreksji, autyzmie, Alzheimerze i wielu innych schorzeniach.

Co ciekawe, hamuje wydzielanie cytokiny zapalnej IL-6, która jest odpowiedzialna za depresję i mgłę umysłową.

Zapobiega uszkodzeniom lipidów, DNA i białek poprzez chelatację toksycznych metali.

Dialdehyd malonowy(MDA) jest toksycznym produktem końcowym utleniania lipidów. Badania wykazały, że karnozyna chroni przed toksycznością MDA oraz hamuje spowodowane przez niego modyfikacje białek.

Zmniejsza uszkodzenia kosmków jelitowych w stanach zapalnych jelit i poprawia wchłanianie pokarmów.

Środki znieczulające często prowadzą do wzrostu serotoniny pochodzenia melanoidowego (SDM), która jest neurotoksyną. Karnozyna chroni przed neurotoksycznym efektem SDM. To dobra i wskazana substancja w przypadku pooperacyjnych zaburzeń funkcji poznawczych.

Karnozyna wykazuje właściwości ochronne względem mitochondriów w mózgowym mikrogleju, które zostały uszkodzone w przebiegu Alzheimera, stwardnienia rozsianego, a także przez chorobę Parkinsona.

Karnozyna pozytywnie wpływa na funkcje neurologiczne i aktywność mózgu. Poprawia ich sprawność po udarze.

Jest produkowana w mózgu oraz jest transportowana przez barierę krew–mózg.

Kontroluje dostępność jonów cynku w tkance nerwowej, a zwłaszcza w opuszce węchowej, gdzie występuje duża ilość zarówno karnozyny, jak i cynku. Dlatego właśnie pierwszą oznaką poważnej choroby neurodegeneracyjnej (jak choroba Parkinsona) jest brak odczuwania zapachu.

Karnozyna poprawia także stan psychiczny schizofreników – po 3 miesiącach suplementacji (500 mg/doba) pacjenci osiągają lepsze wyniki w testach słownych. Natomiast u osób w podeszłym wieku występuje lepsza pamięć werbalna, gdy karnozynę łączy się z polifenolami jagód czy zielonej herbaty albo też aminokwasami. Cenną właściwością karnozyny jest to, że znacząco przyczynia się do utrzymania zdrowia układu nerwowego oraz powoduje powstawanie nowych komórek nerwowych. Ma właściwości antydepresyjne.

A co to oznacza, że karnozyna jest immunoregulatorem?

Po prostu tyle, że zmniejsza nadmierną odpowiedź immunologiczną u pacjentów w chorobach autoimmunologicznych. Jednocześnie zwiększa ona odpowiedź układu odpornościowego u tych, którzy mają deficyt odpowiedzi immunologicznej.

Karnozyna obniża cytokinę zapalną IL-1a oraz normalizuje poziom GGTP jako markera stanu: wątroby, trzustki, nerek i prostaty.

W tkankach mózgowych karnozyna zmniejsza stan zapalny poprzez obniżenie cytokiny zapalnej TNF-alfa oraz syntazę tlenku azotu (iNOS) we wszystkich neurodegeneracyjnych chorobach.

Karnozyna z cynkiem obniża cytokiny prozapalne w komórkach nabłonka żołądka, które są narażone na działanie Helicobacter pylori.

Karnozyna zmniejsza formowanie nieprawidłowych białek i powoduje ich rozpad – a to właśnie one są przyczyną choroby Parkinsona. Dodatkowo opisywana substancja hamuje też uszkodzenie mitochondriów przez wolne rodniki.

Karnozyna zatrzymuje toksyczność spowodowaną dialdehydem malonowym (MDA) w komórkach nerwowych. Ochrania enzym –dehydrogenazę gliceraldehydową – występujący w korze czołowej mózgu. Chorzy na chorobę Parkinsona mają często uszkodzony ten enzym, co powoduje zmniejszenia produkcji ATP (czyli energii) objawiające się szybkim wyczerpaniem.

Istota czarna mózgu to miejsce, w którym tworzona jest dopamina. Właśnie to miejsce ulega degradacji podczas choroby Parkinsona, karnozyna właśnie chroni istotę czarną. Właściwości neuroprotekcyjne karnozyny wynikają z regulacji uwalniania glutaminianu.

Karnozyna neutralizuje związki neurotoksyczne L-dopy zawierające grupę aldehydową, a jest często używana, aby utrzyma poziom dopaminy w przebiegu choroby Parkinsona. Właśnie dlatego karnityna jest bardzo dobrym uzupełnieniem leczenia L-dopą.

Niskie poziomy karnozyny powiązane są z wystąpieniem choroby Alzheimera. Jak już wcześniej wspomniano, karnozyna może zapobiegać tej chorobie poprzez przeciwdziałanie tworzeniu się aldehydów i blaszek amyloidowych, które są powszechnie uznawane za główny objaw lub przyczynę Alzheimera. Agregacja beta-amyloidu w strukturach włóknistych przyczynia się do choroby Alzheimera. Karnozyna hamuje tworzenie się struktur włóknistych poprzez zmianę sieci wiązania wodorowego połączonego z powstawaniem struktur włóknistych. Karnozyna chelatuje miedź, żelazo, cynk. A te metale odgrywają ważną rolę w patologii choroby Alzheimera. Karnozyna chroni mózg przed wolnymi rodnikami oraz produktami końcowych glikacji (AGE). Zachowuje się jak aktywator anhydrazy węglanowej CA, której poziom jest obniżony w mózgach pacjentów z Alzheimerem.

Karnozyna zwiększa zdolności gojenia się skóry i regenerują naczynia krwionośne po urazie w obecności wysokiego stężenia glukozy we krwi. Dlatego karnozyna jest przydatna podczas gojenia ran w przebiegu stanów przedcukrzycowych, cukrzycy i u osób starszych.

Pozostając przy temacie cukrzycy – chorujący na nią lub ci ze stanem przedcukrzycowym mają o 63 proc. poniżej normy karnozyny w mięśniach i komórkach mózgowych. Zaś u osób otyłych, które dostały karnozynę, nastąpił spadek poziomu glukozy we krwi.

Karnozyna chroni przed komplikacjami związanymi z cukrzycą, takimi jak: niewydolność narządów, utrata słuchu, osteoporoza, problemy ze wzrokiem, sercem i inne. Ludzie z cukrzycą często mają polineuropatię obwodową – stan, w którym nerwy są uszkodzone. Karnozyna zapobiega bólowi związanemu z tym stanem.

Zapobiega powstawaniu glikowanych form lipoprotein o niskiej gęstości, które mogą pobudzać tworzenie komórek piankowatych związanych z miażdżycą.

Karnozyna chroni w przypadku braku przepływu krwi i niedotlenienia. Poprawia czynność serca przez regulowanie poziomów komórkowych wapnia.

Należy mieć też na względzie, że karnozyna jest silnym środkiem przeciwdrgawkowym i może mieć zastosowanie jako lek przeciwpadaczkowy z niewielką liczbą skutków ubocznych.

Karnozyna z cynkiem wykazuje właściwości powodujące mineralizację kości poprzez stymulację osteoblasty, zwiększając anaboliczny wpływ estrogenów na wzrost i masę kości.

Zmniejsza glikacje – proces powodujący uszkodzenia funkcji osteoblastów. Zwiększa zaś produkcję wimentyny (białka komórkowego, które jest bardzo ważne w utrzymaniu integralności kości).

Karnozyna wzmacnia impulsy nerwów współczulnych i przywspółczulnych, które komunikują się z nadnerczami, wątrobą, nerkami, trzustką, żołądkiem, z białymi i brązowymi tkankami tłuszczu, czyli ze wszystkimi głównymi regulatorami glukozy we krwi.

Obniża ciśnienie krwi, rozszerzając naczynia poprzez zwiększenie produkcji tlenku azotu. O 40 proc. zwiększa poziom wątrobowego glutationu oraz obniża produkcję cytokin zapalnych.

Jest w stanie ochronić przed utratą słuchu spowodowaną antybiotykami i innymi lekami. Mechanizm jej działania nie jest do końca poznany, jednak może być to wynik właściwości przeciwutleniających związku, ponieważ wolne rodniki są powiązane z głuchota.

Jeśli chodzi o wątrobę, to karnozyna zapobiega zmianom chemicznym i naprawia je oraz niweluje uszkodzenia strukturalne wątroby spowodowane spożytym alkoholem. Karnozyna zapobiega śmierci komórek, obrzękowi i przerostowi tkanki łącznej w przypadku uszkodzenia wątroby spowodowanego czterochlorkiem węgla. W czasie badania wykazano zmniejszenie się zapalnej cytokiny TNF-alfa oraz normalizację przeciwzapalnej cytokiny IL-10.

Karnozyna zapobiega za mie, prawdopodobnie poprzez połączenie jej przeciwutleniających i przeciwcukrzycowych właściwości. Przykładem na to może być fakt, że używanie karnozyny w postaci kropel do oczu w okresie od 2 do 6 miesięcy polepszyło wzrok u osób ze zmętnieniem soczewki i z problemami z ostrością wzroku.

Karnozyna wchodzi w reakcje z aldehydem octowym powstającym po spożyciu alkoholu. W ten sposób ochrania fibroblasty i limfocyty przed jego toksycznością. Można więc za jej pomocą zniwelowa poalkoholowy kac oraz ochroni mózg i inne tkanki przed stresem oksydacyjnym wywołanym przez alkohol.

Można jeszcze tylko dodać, że przy zaburzeniach wzwodu jest lepsza niż osławiona viagra.